Bài 25: Ankan

Đồng đẳng, đồng phân, danh pháp:

Ankan từ $C_{4}H_{10}$ trở đi có đồng phân cấu tạo, đó là đồng phần mạch cacbon.

VD: $C_{4}H_{10}$ : 2 đồng phân

$C_{5}H_{12}$ : 3 đồng phân

Chọn mạch cacbon dài nhất và có nhiều nhánh nhất làm mạch chính.
Đánh số thứ tự các nguyên tử cacbon mạch chính sao cho tổng số chỉ nhánh nhỏ nhất
Gọi tên mạch nhánh: Gọi tên nhóm vô cơ (clo, flo…) $\rightarrow$ nhánh hữu cơ theo alphabet $\rightarrow$ mạch chính

VD: 5 – clo – 2, 3 – dimetylhexan

Bậc của nguyên tử C trong phân tử hidrocacbon no được tính bằng số liên kết của nó với các nguyên tử C khác.

+ $CH_{4} \rightarrow C_{4}H_{10}$ : chất khí.

+ $C_{5}H_{12} \rightarrow C_{17}H_{36}$ : chất lỏng.

+ $C_{18}H_{38}\rightarrow$ trở đi: chất rắn.

Nhiệt độ nóng chảy, nhiệt độ sôi, khối lượng riêng của các ankan tăng theo chiều tăng của phân tử khối.
Cùng phân tử khối, mạch cacbon có nhiều nhánh hơn thì nhiệt độ sôi thấp hơn
Mọi ankan nhẹ hơn hơn nước, không tan trong nước, tan mạnh trong dung môi hữu cơ.

Ở nhiệt độ thường, ankan không tác dụng với dung dịch axit, dung dịch kiềm, các chất oxi hóa như dung dịch $KMnO_{4}$ .
Khi chiếu sáng hoặc đun nóng, ankan dễ dàng tham gia phản ứng thế, phản ứng tách hidro, phản ứng cháy.

$CH_{4} + Cl_{2} \overset{as}{\rightarrow} CH_{3}Cl + HCl$ ( $CH_{3}Cl$ : clometan/metyl clorua)

$CH_{3}Cl + Cl_{2} \overset{as}{\rightarrow} CH_{2}Cl_{2} + HCl$ ( $CH_{2}Cl_{2}$ : điclometan/metylen clorua)

$CH_{2}Cl_{2} + Cl_{2} \overset{as}{\rightarrow} CHCl_{3} + HCl$ ( $CH_{3}Cl$ : triclometan/clorofom)

$CHCl_{3} + Cl_{2} \overset{as}{\rightarrow} CCl_{4} + HCl$ (tetraclometan/cacbon tetraclorua)

Các đồng đẳng của metan cũng tham gia phản ứng thế tương tự metan.
Nguyên tử hidro liên kết với nguyên tử cacbon bậc cao hơn dễ bị thế hơn phân tử hidro liên kết với các nguyên tử cacbon bậc thấp hơn.
Các phản ứng trên gọi là phản ứng halogen hóa, các sản phẩm thế gọi là dẫn xuất halogen của hidrocacbon.