Bài 34. Crom và hợp chất của crom

Lí thuyết

Vị trí

Ô số 24, nhóm VIB, chu kì 4
Cấu hình nguyên tử: $1s^22s^22p^63s^23p^63d^54s^1$ hay $[Ar]3d^54s^1$

Tính chất vật lí

Là kim loại màu trắng ánh bạc, khối lượng riêng lớn (D=7,2 $g/cm^3$ ), nóng chảy ở nhiệt độ 1890°C
Là kim loại cứng nhất, có thể rạch được thủy tinh

Tính chất hóa học

Là kim loại có tính khử mạnh hơn sắt
Số oxi hóa từ +1 đến +6 (thường gặp +2, +3 và +6)

Tác dụng với phi kim

Ở nhiệt độ thường, crom chỉ tác dụng với flo
Ở nhiệt độ cao, tác dụng với oxi, clo, lưu huỳnh,…

$4Cr+3O_2\overset{t^o}{\rightarrow}2Cr_2O_3$

$2Cr+3Cl_2\overset{t^o}{\rightarrow}2CrCl_3$

$2Cr+3S\overset{t^o}{\rightarrow}Cr_2S_3$

Tác dụng với nước

Crom bền với nước và không khí → mạ crom lên sắt để bảo vệ sắt và dùng crom để chế thép không gỉ

Tác dụng với axit

$Cr+2HCl\rightarrow CrCl_2+H_2$ ↑

$Cr+H_2SO_4\rightarrow CrSO_4+H_2$ ↑

Chú ý: crom không tác dụng với $HNO_3$ và $H_2SO_4$ đặc, nguội

Hợp chất của crom

Hợp chất crom(III)

Crom(III) oxit ( $Cr_2O_3$ )

Crom(III) hiđroxit ( $Cr(OH)_3$ )

Tính chất vật lí

– Là chất rắn, màu lục thẫm, không tan trong nước

– Là chất rắn, màu lục xám, không tan trong nước

Tính chất hóa học

Là oxit lưỡng tính, tan trong dung dịch axit và kiềm đặc
Tạo màu lục cho đồ sứ, thủy tinh

Là oxit lưỡng tính, tan trong dung dịch axit và kiềm

$Cr(OH)_3+NaOH\rightarrow NaCrO_2+2H_2O$

$Cr(OH)_3+3HCl\rightarrow CrCl_3+3H_2O$

Hợp chất crom(VI)

Crom(VI) oxit ( $CrO_3{\color{Emerald} }$ )

Muối crom(VI)

Tính chất vật lí

– Là chất rắn, màu đỏ thẫm

Là những hợp chất bền
Muối cromat như $Na_2CrO_4$ , $K_2CrO_4$ có màu vàng
Muối đicromat như $Na_2Cr_2O_7$ , $K_2Cr_2O_7$ có màu da cam

Tính chất hóa học

– Có tính oxi hóa mạnh, tác dụng với nước tạo ra axit

$CrO_3+H_2O\rightarrow H_2CrO_4$

$2CrO_3+H_2O\rightarrow H_2Cr_2O_7$

– Có tính oxi hóa mạnh, một số chất vô cơ và hữu cơ như S,P,C, $C_2H_5OH$ bốc cháy khi tiếp xúc với $CrO_3{\color{Emerald} }$

– Có tính oxi hóa mạnh

– Trong dung dịch ion $Cr_2O_7^2^-$ luôn có cả $CrO_4^2^-$ ở trạng thái cân bằng

$Cr_2O_7^2^-\rightleftharpoons 2CrO_4^2^-+2H^+$

Bài tập

Bài tập 1

Viết phương trình hóa học của các phản ứng trong dãy chuyển hóa sau:

Cr → Cr₂O₃ → Cr₂(SO₄)₃ → Cr(OH)₃ → Cr₂O₃

Bài tập 2

Các số oxi hóa đặc trưng của crom là phương án nào?

A. +2, +4, +6.

B. +2, +3, +6.

C. +1, +2, +4, +6.

D. +3, +4, +6

Bài tập 3

Khi nung nóng 2 mol natri đicromat người ta thu được 48 gam O₂ và 1 mol crom(III) oxit. Hãy viết phương trình hóa học của phản ứng và xem xét natri đicromat đã bị nhiệt phân hoàn toàn chưa?

Bài tập 4

Khi cho 100 g hợp kim gồm có Fe, Cr và Al tác dụng với lượng dư dung dịch NaOH thu được 6,72 lít khí. Lấy bã rắn không tan cho tác dụng một lượng dư dung dịch HCl (khi không có không khí) thu 38,08 lít khí. Các thể tích đo ở đktc. Xác định thành phần % của hợp kim.