Bài tập mẫu:

1. Viết CTCT – Gọi tên thay thế

Viết tất cả các CTCT của đồng phân ancol sau và gọi tên

a) $C_3H_8O$

$CH_3-CH_2-CH_2OH$

: propanol

$CH_3-CH(CH_3)OH$

: metyletanol

b) $C_3H_8O_2$ $CH_3-CH(OH)-CH_2(OH)$

: prop-1,2-điol

$CH_2(OH)-CH_2-CH_2(OH)$

: prop-1,3-điol

Viết các CTCT của các chất sau:

ancol etylic, ancol isopropylic, ancol n-propylic, ancol t-butylic và ancol s-butylic

Ancol etylic: $C_2H_2OH$

Ancol isopropylic: $CH_3-CH(CH_3)OH$

Ancol n-propylic: $CH_3-CH_2-CH_2OH$

Ancol t-butylic: $CH_3-CH(CH_3)_2OH$

Ancol s-butylic: $CH_3-CH_2-CH(CH_3)OH$

2. Phương trình

Viết phương trình phản ứng sau:

a) Metanol và glixerol tác dụng với NaOH

Metanol tác dụng với NaOH:

$CH_3(OH) + NaOH \rightarrow CH_3ONa + H_2O$
Glixerol tác dụng với NaOH:

$C_3H_5(OH)_3 + 3NaOH \rightarrow C_3H_5(ONa)_3 + 3H_2O$

b) Phản ứng tách nước liên phân tử và nội phân tử của etanol

c) Oxi hoá hoàn toàn và không hoàn toàn ancol t-butylic

Lưu ý:

– Khi đun nóng ancol với CuO thì:

+ Ancol bậc I bị oxi hóa thành anđehit.

+ Ancol bậc II bị oxi hóa thành xeton.

+ Ancol bậc III không bị oxi hóa.

$(CH_3)_3COH + 6O_2 \overset{t^{0}C}{\rightarrow} 4CO_2 + 5H_2O$

Ancol t-butylic không tham gia phản ứng oxi hóa không hoàn toàn.

3. Bài toán

Dạng 1: Oxi hoá hoàn toàn

Đốt cháy hoàn toàn ancol X thu được hỗn hợp V lít (đktc) CO₂ và 1,08 gam H₂O. Dẫn toàn bộ lượng CO₂ này vào 2 lít dung dịch NaOH 0,1M thu được dung dịch NaOH có nồng độ là 0,05M. Xác định công thức dãy đồng đẳng X, biết X là ancol đơn chức.

Phương pháp giải

– Ancol tách nước tạo 1 anken duy nhất thì ancol đó là ancol no đơn chức, bậc 1.

cac-dang-bai-tap-ancol-va-phuong-phap-giai-bai-tap

– Áp dụng các định luật bảo toàn, ta có:

+ m_ancol = m_anken + m_nước

+ n_ancol = n_anken = n_nước

– Khi ancol tách nước tạo thành hỗn hợp Y gồm các olefin thì lượng $n_{CO_2}$ thu được khi đốt cháy X bằng khi đốt cháy Y.

Giải

$n_{H_2O} = 1.08/18 = 0,6 mol$

Sau phản ứng, NaOH dư nên chỉ tạo muối $Na_2CO_3$ $2NaOH + CO_2 \rightarrow Na_2CO_3 + H_2O$

n_{NaOH phản ứng} = n_{NaOH ban đầu} – n_{NaOH còn lại}= 2.0,1 – 2.0,05 = 0,1 mol

=> $n_{CO_2} = 0,05 < n_{H_2O} = 0,06$

=> X là ancol no, đơn chức, mạch hở có dãy đồng đẳng là ${C_nH_{2n+1}OH}$

Dạng 2: Tác dụng với Natri

Cho 12,20 g hỗn hợp X gồm etanol và propan -1 –ol tác dụng với natri (dư) thu được 2,80 lít khí (đktc). Tính thành phần phần trăm khối lượng của mỗi chất trong hỗn hợp X.

Giải

$n_{H_{2}} = \frac{2, 8}{22, 4} = 0, 125 (m o l)$

Gọi số mol của C₂H₅OH và CH₃CH₂CH₂OH lần lượt là x và y (mol) (x;y>0)

C₂H₅OH + Na → C₂H₅ONa + ½ H₂↑

x →0,5x (mol)

CH₃CH₂CH₂OH + Na → CH₃CH₂CH₂ONa + ½ H₂↑

y → 0,5y (mol)

m_ancol = 46x + 60y = 12,2 (1)
n_khí = 0,5x + 0,5y = 0,125 (2)

(1), (2) => x = 0,2; y = 0,05

=> %m_etanol = 0,2.46.100%/12,2 =75,4%

=> %m_propanol $\begin{matrix} {\begin{matrix} \sum m_{a n c o l} = 46 x + 60 y = 12, 2 \\ \sum n_{H_{2}} = 0, 5 x + 0, 5 y = 0, 125 \end{matrix} \\ => {\begin{matrix} x = 0, 2 \\ y = 0, 05 \end{matrix} \\ % C_{2} H_{5} O H = \frac{m_{C_{2} H_{5} O H}}{m_{h h a n c o l}} .100 % \\ = \frac{0, 2.46}{12, 2} .100 % = 75, 4 % \\ % C H_{3} C H_{2} C H_{2} O H = 100 % - 75, 4 % = 25, 60 % \end{matrix}$

Dạng 3: Tách nước ancol tạo ete

Cho V lít (đktc) hỗn hợp khí gồm 2 olefin liên tiếp nhau trong dãy đồng đẳng hợp nước (xúc tác H₂SO₄ đặc), thu được 12,9 gam hỗn hợp A gồm 3 ancol. Đun nóng hỗn hợp A trong H₂SO₄ đặc ở 140^oC thu được 10,65 gam hỗn hợp B gồm 6 ete khan. Xác định CTPT của 2 anken.

Phương pháp giải

– Nếu có n loại ancol thì sẽ có $\frac{n(n+1)}{2}$ ete.

– Áp dụng ĐLBTKL, ta có: [

+ $m_{ancol} = m_{ete} + m_{H_2O}$

+ $n_{ete} = n_{H_2O} = \frac{1}{2} n_{ancol}$

Giải

Áp dụng ĐLBTKL, ta có

m_nước = m_ancol – m_ete = 12,9 – 10,65 = 2,25 gam

=> n_nước = 2,25/18 = 0,125 mol

=> n_ancol = 2n_nước = 2. 0,125= 0,25 mol

m_anken = m_ancol – m_nước = 12,9 – 2,25 = 8,4g

=> M_anken = 8,4/0,25 = 33,6 g/mol

Mà hỗn hợp khí gồm 2 olefin liên tiếp nhau trong dãy đồng đẳng

=> 2 anken đó là C₂H₄ và C₃H₆

Bài tập ôn luyện

1. Viết CTCT – Gọi tên

a) Viết CTCT các đồng phân ancol và ete của $C_H_12O$

Đáp án: https://selfomy.com/hoidap/377715/vi%E1%BA%BFt-ctct-%C4%91%E1%BB%93ng-ph%C3%A2n-ancol-ete-

b) VIết CTCT các chất sau: 3-metylbutan-1-ol, 2-metylbutan-2-ol, pentan-1-ol, 2-metylpropan-2ol

Đáp án: https://selfomy.com/hoidap/377715/vi%E1%BA%BFt-ctct-%C4%91%E1%BB%93ng-ph%C3%A2n-ancol-ete-

c) Gọi tên các chất sau theo danh pháp thay thế: $CH_3-CH_2-CH(CH_3)OH$, $CH_3-CH_2-CH_2-CH_2OH$, $CH_3-C(CH_3)_2-CH(OH)-CH_3$,

Đáp án: https://selfomy.com/hoidap/377706/ch%E1%BA%A5t-theo-danh-ph%C3%A1p-thay-ch_3-ch_2-ch_3-ch_3-ch_2-ch_2-

2. Phương trình – Điều chế

Viết phương trình phản ứng

a) Điều chế propan-1-ol từ propan-2-ol và ngược lại

Đáp án: \https://selfomy.com/hoidap/377750/vi%E1%BA%BFt-ph%C6%B0%C6%A1ng-tr%C3%ACnh-ph%E1%BA%A3n-%E1%BB%A9ng-

b) Điều chế $C_3H_8O$ từ xiclopropan

Đáp án:
https://selfomy.com/hoidap/377751/ph%C6%B0%C6%A1ng-c_3h_8o-xiclopropan-etilen-c_2h_4br_2-c_2h_6_o_2

c) $Etan$ $\rightarrow $ $etilen$$\rightarrow $ $C_2H_4Br_2$ $\rightarrow $ $C_2H_2$ $\rightarrow $ $C_2H_6_O_2$

Đáp án:
https://selfomy.com/hoidap/377751/ph%C6%B0%C6%A1ng-c_3h_8o-xiclopropan-etilen-c_2h_4br_2-c_2h_6_o_2

3. Bài toán

a) Đốt cháy hoàn toàn một lượng hỗn hợp X gồm 2 ancol (no, đa chức, mạch hở, có cùng số nhóm -OH) cần vừa đủ V lít khí O2, thu được 11,2l $CO2 $ và 12,6g nước. Tính V.

Đáp án: https://selfomy.com/hoidap/374554/ch%C3%A1y-ho%C3%A0n-to%C3%A0n-1l%C3%ADt-h%E1%BB%97n-axetilen-hidrocacbon-sinh-l%C3%ADt-

b) Chia hỗn hợp gồm hai Ancol đơn chức X và Y (phân tử khối của X nhỏ hơn của Y) là đồng đẳng kế tiếp thành hai phần bằng nhau:

+ Phần 1: Đốt cháy hoàn toàn thu được 5,6l CO₂ (đktc) và 6,3g H₂O.

+ Phần 2: Đun nóng với H₂SO₄đặc ở 140^oC tạo thành 1,25 gam hỗn hợp ba ete. Hoá hơi hoàn toàn hỗn hợp ba ete trên, thu được thể tích hơi bằng thể tích của 0,42 gam N₂ (trong cùng điều kiện nhiệt độ, áp suất).

Tính hiệu suất phản ứng tạo ete của X, Y.