Bài 3: Các nguyên tố hóa học và nước

Các nguyên tố hóa học

• Thế giới sống và không sống đều được cấu tạo từ các nguyên tố hóa học. Tuy nhiên, thành phần của chúng trong cơ thể sống và vật không sống là rất khác nhau.
• Tùy theo tỉ lệ các nguyên tố hóa học trong tế bào, chia thành hai nhóm cơ bản: đa lượng và vi lượng.

Đa lượng

• Có hàm lượng ≥ 0,01% khối lượng chất khô.
• Là thành phần cấu tạo nên cái đại phân tử hữu cơ (protein, cacbonhydrat, lipt và các axit nucleic) và vô cơ cấu tạo nên tế bào.
• Tham gia các hoạt động sinh lí của tế bào.
• Bao gồm các nguyên tố như:  C, H, O, N, P, K, S, Na, Mg, Cl…
• C, H, O, N chiếm 96% khối lượng cơ thể sống.

Vi lượng

• Có hàm lượng ≤ 0,01% khối lượng chất khô.
• Là thành phần cấu tạo nên enzim, các hoocmon điều tiết quá trình trao đổi chất trong tế bào.
• Bao gồm các nguyên tố như: I, Cu, Fe, Mn, Co, Zn,… 
• Giữ vai trò quan trọng với sự sống, là thành phần không thể thiếu.

Nước và vai trò của nước đối với tế bào

Cấu trúc hóa học

Một phân tử nước gồm 1 nguyên tử Oxi kết hợp với 2 nguyên tử Hidro bằng liên kết cộng hóa trị.

Đặc tính hóa lí

• Do đôi electron trong mối liên kết bị kéo lệch về phía Oxi nên phân tử nước có 2 đầu tích điện trái dấu nhau -> Nước có tính phân cực.
• Nhờ tính phân cực nên phân tử nước này hút phân tử nước kia (qua liên kết Hidro) và hút các phân tử phân cực khác -> nước có vai trò đặc biệt quan trọng đối với sự sống.

Vai trò của nước đối với tế bào

• Nước vừa là thành phần cấu tạo, vừa là dung môi hòa tan nhiều chất cần thiết cho các hoạt động sống của tế bào.
• Là thành phần cấu tạo chủ yếu của cơ thể sống.
• Là môi trường của các phản ứng sinh hóa.