Thao tác lập luận so sánh

Mục đích, yêu cầu

Làm sáng tỏ đối tượng đang nghiên cứu trong mối tương quan với đối tượng khác.

Câu 1

• Đối tượng được so sánh : Chinh phụ ngâm, Cung oán ngâm khúc, Truyện Kiều.
• Đối tượng so sánh : Văn chiêu hồn (Nguyễn Du)

Câu 2

Câu 3

Mục đích so sánh trong đoạn trích : 

• Với Chinh phụ ngâm, Cung oán ngâm khúc : chỉ nói đến một hạng người
• Với Truyện Kiều : nói đến cả xã hội người, nâng cao lịch sử thơ ca
• Với Văn chiêu hồn : vẫn nói về người, nhưng bao quát cả loài người, đã mở rộng địa dư đến cõi chết.

=> Làm rõ lập luận của tác giả về cái nhìn, sự khác nhau giữa các tác phẩm cùng nói về con người, về lòng người. 

Câu 4

• Mục đích của thao tác lập luận so sánh : Làm sáng tỏ đối tượng đang nghiên cứu trong mối tương quan với đối tượng khác.
• Yêu cầu của thao tác lập luận so sánh : Đặt các đối tượng vào cùng một bình diện, đánh giá trên cùng một tiêu chí ; đồng thời nêu rõ suy nghĩ, ý kiến của người viết.

Cách so sánh

Câu 1

Nguyễn Tuân so sánh quan niệm soi đường của Ngô Tất Tố trong Tắt đèn với các quan niệm :

• Bàn về cải lương hương ẩm : nếu cải cách những hủ tục thì đời sống người dân sẽ được nâng cao.
• Bàn về ngư tiều canh mục : nếu trở về cuộc sống đơn thuần như xưa thì đời sống người dân sẽ được cải thiện.

Câu 2

Căn cứ để so sánh những quan niệm soi đường trên :

• Các đối tượng cùng viết về đề tài làng xóm dân cày, người nông dân dưới xã hội cũ.
• Các đối tượng có điểm khác nhau về các loại người được đề cập và tư tưởng soi đường của Ngô Tất Tố.

Câu 3

Mục đích của sự so sánh :

• Cho thấy sự sai lầm trong tư tưởng, quan niệm cải lương hương ẩm, ngư tiều canh mục thời điểm lúc bấy giờ.
• Các tư tưởng trên càng sai lầm, thấy được sự soi đường đúng đắn, dẫn lối sáng suốt cho người nông dân Việt Nam.

Câu 4

• Đối tượng so sánh có mối liên quan về một mặt, một phương diện : Lúc đó, không phải là không ai nói về làng xóm dân cày… (cùng nói về người nông dân)
• Tiêu chí so sánh là sự thấu hiểu sâu sắc về cuộc sống của người nông dân ; điểm vượt trội trong suy nghĩ của Ngô Tất Tố, khác với những người viết khác đương thời : nhưng người ta nói năng khác ông, Ngô Tất Tố đã mò ra được những thực tế… soi đường cho nhân vật mình đi.
• Kết luận rút ra là phải thấy được sự tư tưởng, suy nghĩ khác biệt của người viết so với những ý kiến khác cùng đề tài, phương diện (ở đây thấy được sự soi sáng cho người nông dân bằng cách đấu tranh thay vì theo lối hoài cổ) : soi đường cho nhân vật mình đi, xui người nông dân nổi loạn …

Luyện tập

Câu 1

Các mặt so sánh : văn hóa (nền văn hiến), lãnh thổ (núi sông bờ cõi), phong tục, các triều đại, người tài (hào kiệt) và tên nước (Đại Việt).

Câu 2

Kết luận : 

• Nước Đại Việt có đủ mọi yếu tố của một quốc gia độc lập, tự chủ (văn hóa, phong tục, triều đại, lãnh thổ, nhân tài và tên nước).
• Đất nước qua ngàn đời giờ đây thành một đại dân tộc, không hề phụ thuộc.
• Một quốc gia độc lập thì không kẻ nào được phép xâm phạm, xâm lược.

Câu 3

Sức thuyết phục của đoạn trích :

• Các mặt được đưa ra so sánh rõ ràng, phù hợp.
• Lập luận chặt chẽ, súc tích, ý tứ rành mạch, lời lẽ dứt khoác.
• Sự so sánh làm người đọc thấy rõ giữa hai quốc gia song song độc lập, khẳng định sự tồn tại, đoàn kết, tự chủ của Đại Việt.