Bài 1: Este

Tổng quát về este

Cấu tạo phân tử của este

• Khi thay thế nhóm -OH của axit cacboxylic bằng nhóm -OR’ thì thu được este.
• Este đơn giản có công thức cấu tạo như sau: R – C(=O) – O – R’ (R, R’ là gốc hidrocacbon, R có thể là H)

Công thức tổng quát của các loại este thường gặp

Este đơn chức:

• Este thuộc loại đơn chức, no, mạch hở sẽ có công thức phân tử là  
• CTTQ trên tương tự với axit đơn chức, no, mạch hở

Este đa chức:

Ancol đơn và axit đa:

Lưu ý: Ở mục này, trong chương trình học chỉ xét tới este của axit nhị chức

Ví dụ: ,

Ancol đa và axit đơn:

• Xét z = 2: Ancol đa thường gặp là và
• Xét z = 3: Ancol đa là glixerol

Đồng phân và danh pháp

Đồng phân cấu tạo

• Chú ý:
  • Nhóm – CH3 có 1 đồng phân cấu tạo
  • Nhóm – C2H5 có 1 đồng phân cấu tạo
  • Nhóm – C3H7 có 2 đồng phân cấu tạo
  • Nhóm – C4H9 có 4 đồng phân cấu tạo
• Este no đơn chức có các loại đồng phân:
  • Đồng phân mạch C (Cho phân tử có 3C trở lên)
  • Đồng phân nhóm chức (Cho phân tử có 2C trở lên): Nhóm chức este, axit cacboxylic, tạp chức ancol – andehit.

Danh pháp: 

Tên este = Tên gốc R’ + Tên gốc axit

VD: : etyl format

      : metyl metacrylat

B. Tính chất vật lí

• Thường là chất lỏng, nhẹ hơn nước, rất ít tan trong nước. Riêng các este có khối lượng phân tử rất lớn ở thể rắn (như mỡ, sáp ong,…)
• Este có nhiệt độ sôi thấp (dễ bay hơi)
• Thường có mùi thơm dễ chịu:
  • isoamyl axetat: mùi chuối chín
  • benzyl propionat: mùi hoa nhài
  • etyl butirat: mùi dứa
  • etyl isovalerat: mùi táo
  • geranyl axetat: mùi hoa hồng

Tính chất hóa học

Thủy phân trong môi trường axit (phản ứng thuận nghịch)