Nghĩa của câu (tiếp theo)

Nghĩa tình thái

Khái niệm

Nghĩa tình thái thể hiện thái độ, sự đánh giá của người nói đối với sự việc hoặc đối với người nghe. Nó có thể được bộc lộ riêng qua các từ ngữ tình thái trong câu.

Phân loại

• Sự nhìn nhận, đánh giá và thái độ của người nói đối với sự việc được đề cập đến trong câu.

• • Khẳng định tính chân thực của sự việc (sự thật là, quả,…).
  • Phỏng đoán sự việc với độ tin cậy cao hoặc thấp (chắc, chắc là, hình như,…).
  • Đánh giá về mức độ hay số lượng đối với một phương diện nào đó của sự việc (có đến, chỉ, là cùng,…).
  • Đánh giá sự việc có thực hay không có thực, đã xảy ra hay chưa xảy ra (giá thử, toan,…).
  • Khẳng định tính tất yếu, sự cần thiết hay khả năng của sự việc (phải, không thể, nhất định,…).

• Tình cảm, thái độ của người nói đối với người nghe.

• • Tình cảm thân mật, gần gũi (nhé, nhỉ,…).
  • Thái độ bực tức, hách dịch (kệ mày,…).
  • Thái độ kính cẩn (bẩm,…).

Luyện tập

Bài 1

Bài 2

• a.  Nói của đáng tội, thằng bé mong ăn chóng lớn lắm. => Thái độ đưa đẩy.
• b.  Cuộc đấu tranh chống lại kẻ thù có thể còn gay go, quyết liệt hơn nữa. => Khẳng định khả năng đó sẽ là cuộc ác chiến.
• c.  Nó mua chiếc áo này những hai trăm ngàn đồng đấy. => Đánh giá mức độ của chiếc áo (đắt).
• d.  Anh đã hẹn đến dự sinh nhật kia mà ! => Thái độ trách móc của người nói vì “anh” không giữ đúng lời hứa.

Bài 3

• a.  Chọn từ “hình như” : phỏng đoán với độ tin cậy thấp, không chắc chắn.
• b.  Chọn từ “dễ” : phỏng đoán chưa chắc chắn.
• c.  Chọn từ “tận” : chỉ mức độ lan xa của cái bóng.

Bài 4

• Bài toán của cậu có khi được điểm 10 chưa biết chừng.
• Bài văn này tớ được điểm 6 là cùng.
• Ít ra hè này cậu được đi nước ngoài chơi.
• Nghe nói lớp chúng ta được hạng nhất tuần thi đua này.
• Chả lẽ cậu không thích bộ phim này ?
• Ông ấy hóa ra là giám đốc một công ty lớn.
• Sự thật là tớ sắp đi du học.
• Bố đã hứa sẽ mua đồ chơi cho con cơ mà.
• Tớ rất thích nghe nhạc, đặc biệt là K-pop.
• Nó rẻ vì được giảm 50% đấy mà.