Bài 30: Truyền tin qua xináp

Khái niệm xináp 

• Xinap là nơi tiếp xúc giữa tế bào thần kinh với tế bào thần kinh hoặc với các tế bào khác như: tế bào cơ, tế bào tuyến … có vai trò dẫn truyền xung thần kinh.
• Có 2 loại xinap: xinap điện và xinap hóa học, ở động vật xinap hóa học phổ biến hơn.

Cấu tạo xináp

Xinap hóa học có:

• Chùy xinap: chứa ti thể và các bóng xinap chứa một loại chất trung gian hóa học. Chất trung gian hóa học phổ biến nhất ở thú là axêtincôlin và norađrênalin. Điểm cuối cùng của chùy là màng trước xinap (xem hình vẽ).
• Khe xinap: khoảng giữa màng trước và màng sau xinap.
• Màng sau xinap: có thụ thể tiếp nhận chất trung gian hóa học, có enzym phân giải chất trung gian hóa học. 

Quá trình truyền tin qua xináp

Gồm các giai đoạn:

• Xung thần kinh lan truyền đến chùy xinap làm Ca2+ đi vào trong chuỳ xináp.
• Ca2+ làm cho các bóng chứa chất trung gian hoá học gắn vào màng trước và vỡ ra. Chất trung gian hoá học đi qua khe xináp đến màng sau.
• Chất trung gian hoá học gắn vào thụ thể ở màng sau xinap làm xuất hiện điện thế hoạt động ở màng sau. Điện thế hoạt động (xung thần kinh) hình thành và lan truyền đi tiếp.
• Sau đó enzym axêtincôlinesteraza ở màng sau phân hủy axêtincôlin thành axêtat và côlin, hai chất này trở lại màng trước, đi vào chùy xinap và được tái tổng hợp lại thành axêtincôlin trong các bóng xinap. (Ví dụ đối với chất trung gian hóa học là axêtincôlin).

Vì màng sau của xinap không có chất trung gian hóa học và màng trước không có các thụ thể nên xung thần kinh chỉ truyền một chiều.

Bài tập ôn: