Bài 41: Sinh sản vô tính ở thực vật

Khái niệm chung về sinh sản

• Sinh sản là quá trình tạo ra những cá thể mới bảo đảm sự phát triển liên tục của loài. 
• Có 2 kiểu sinh sản, đó là sinh sản vô tính và sinh sản hữu tính. 

Sinh sản vô tính ở thực vật

Sinh sản vô tính là gì?

• Sinh sản vô tính là hình thức sinh sản không có sự hợp nhất của giao tử đực và giao tử cái, con cái giống nhau và giống cây mẹ.
• Cơ sở của sinh sản vô tính là quá trình nguyên phân.

Các hình thức sinh sản vô tính ở thực vật

Sinh sản bào tử

• Cơ thể mới được phát triển từ bào tử, bào tử lại hình thành trong túi bào tử từ thể bào tử. Bào tử có thể phát tán theo các con đường: gió, nước, động vật.
• Ví dụ: rêu, dương xỉ.
• Chu trình sinh sản bằng bào tử của rêu:

Sinh sản sinh dưỡng

• Cơ thể được hình thành từ một bộ phận (thân, lá, rễ) của cơ thể mẹ.
• Ví dụ: chồi nảy ra từ củ khoai tây, gừng con mọc lên từ thân gừng mẹ. 

Phương pháp nhân giống vô tính

Ghép chồi và ghép cành

• Một chồi hay một cành nhỏ từ cây này có thể được ghép lên một cây khác của các loài có quan hệ họ hàng hay các thứ khác nhau của cùng một loài. Ghép cây phải thực hiện lúc cây còn non.
• Cây cho hệ thống rễ được gọi là gốc ghép, cành hay chồi ghép được gọi là cành ghép. Ghép có thể kết hợp được chất lượng tốt giữa cành ghép và gốc ghép.
• Ở cành ghép các mô mạch đang tổn thương nên quá trình vận chuyển nước bị ảnh hưởng do đó cần bỏ hết lá ở cành ghép để giảm quá trình thoát hơi nước qua lá đồng thời tập trung nước nuôi các tế bào ghép.
• Qui trình ghép chồi:

Giâm cành

• Giâm cành là hình thức cắt từ thân, nhánh hay từ đoạn thân có chồi ngọn. Nơi vết cắt sẽ mọc ra một khối tế bào không chuyên hóa gọi là mô sẹo, sau đó các rễ bất định mọc ra từ mô sẹo này.

Chiết cành

• Các bước chiết cành:

• Ưu điểm của cành chiết và cành giâm so với cây trồng mọc từ hạt:
• Nhân nhanh giống cây trồng và giữ nguyên được tính trạng mong muốn.
• Thời gian cho thu hoạch sản phẩm ngắn vì cây từ cành giâm và cành chiết sớm ra hoa, kết quả.

Nuôi cấy tế bào và mô thực vật

• Là sự nuôi cấy các tế bào lấy từ các phần khác nhau của cơ thể thực vật như củ, lá, đỉnh sinh trưởng, bao phấn, hạt phấn, túi phôi,… trên môi trường dinh dưỡng thích hợp để tạo ra các cây con. Các thao tác phải được thực hiện trong điều kiện vô trùng. Sau đó, cây con được chuyển ra trồng ở đất.
• Cơ sở của công nghệ nuôi cấy tế bào là tính toàn năng của tế bào.
• Nuối cấy mô và tế bào thực vật:

Vai trò của sinh sản vô tính đối với đời sống thực vật và con người

Vai trò của sinh sản vô tính đối với đời sống thực vật

• Sinh sản vô tính giúp cho sự tồn tại là phát triển của loài.

Vai trò của sinh sản vô tính đối với đời sống con người

• Duy trì tính trạng tốt có lợi cho con người như ra nhiều hoa, nhiều quả, từ đó tăng hiệu quả kinh tế nông nghiệp.
• Nhân nhanh các giống cây trồng trong thời gian ngắn. 
• Bảo tồn các giống cây quý hiếm, tạo giống cây sạch bệnh nhờ nuôi cấy mô và tế bào thực vật. 

Bài tập ôn